The Wall Street Journal–მა შეისწავლა სამშვიდობო ხელშეკრულების პროექტის ძირითადი ასპექტები, რომელიც მოსკოვისა და კიევის წარმომადგენლებმა ომის დაწყებიდან მალევე – გაზაფხულზე განიხილეს.

ირკვევა, რომ 2022 წლის 15 აპრილით დათარიღებული 17 გვერდიანი დოკუმენტში რუსეთი უკრაინის აგრესიისგან დაცულ ქვეყნად გადაქცევას მოითხოვდა. მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინას ექნებოდა უფლება, ეცადა ევროკავშირში გაწევრიანება, სამხედრო კავშირები სხვა ქვეყნებთან არ იყო დაშვებული. უკრაინის შეიარაღებული ძალების (AFU) რაოდენობა მნიშვნელოვნად შეზღუდული იზღუდებოდა და ისინი უნდა დაყრდნობოდნენ მხოლოდ საკუთარ რესურსებს. შეთანხმების გარანტორი ქვეყნები რეალურად ვერ შეძლებდნენ წინააღმდეგობის გაწევას მის დარღვევაზე, მაგალითად, რუსეთის მეორედ შემოჭრის შემთხვევაში.

მოლაპარაკებები ბელარუსში დაიწყო შეჭრის შემდეგ მალევე, როდესაც რუსეთის არმიამ ვერ შეძლო კიევის „სამ დღეში“ დაკავება. დელეგაციების ბოლო შეხვედრა 29 მარტს სტამბულში გაიმართა. მიუხედავად იმისა, რომ დისკუსიები გაგრძელდა გარკვეული პერიოდის განმავლობაში, მათ შორის Zoom-ის საშუალებით, მაგრამ განთავისუფლებულ ბუჩაში რუსული არმიის სისასტიკეების გამოვლენამ ბოლო მოუღო კიევის განზრახვას ომის შეჩერების მცდელობის შესახებ. პუტინმა არაერთგზის მიუთითა ხსენებულ დოკუმენტზე.

რეალურად, დოკუმენტი შეიცავს უამრავ პირობებს, რომლებსაც მხარეები არ შეთანხმებულან,– აღნიშნავს WSJ.

29 მარტს უკრაინის დელეგაციის მანდატი იყო: მიეღწია რუსული ჯარების უკრაინაში შეჭრამდელ პოზიციებზე დაბრუნებას, მრავალ საკითხზე მოლაპარაკების მზაობის დემონზტრირება, ხოლო კონკრეტული საკითხების გადაწყვეტის ზელენსკისა და პუტინის შეხვედრამდე გადადება, წერს WSJ. მთავარი საერთაშორისო კორესპონდენტი იაროსლავ ტროფიმოვი ახლახან გამოქვეყნებულ წიგნში, "ჩვენი მტრები გაქრებიან: რუსეთის შეჭრა და უკრაინის ბრძოლა დამოუკიდებლობისთვის".

აღმოსავლეთ უკრაინის სეპარატისტული რეგიონების მომავლის საკითხი შეთანხმების პროექტში საერთოდ არ იყო წამოჭრილი, ის პრეზიდენტების პირად შეხვედრაზე უნდა განხილულიყო, აღნიშნავს WSJ.

პროექტის მიხედვით, უკრაინა უნდა გამხდარიყო სახელმწიფო „მუდმივი ნეიტრალური სტატუსით და არა სამხედრო ბლოკების წევრი“. აკრძალული იყო მის ტერიტორიაზე უცხოური იარაღისა და სამხედრო პერსონალის არსებობა, „ნებისმიერი ტიპის სარაკეტო იარაღის ჩათვლით, შეიარაღებული ძალების და ფორმირებების“.

სერიოზულად იყო შეზღუდული უკრაინის შეიარაღებული ძალების და სამხედრო ტექნიკის რაოდენობა - 85000-მდე ადამიანი, 342 ტანკი და 519 საარტილერიო იარაღი. უკრაინული მხარე დაჟინებით მოითხოვდა სხვა ციფრებს, როგორც ეს დოკუმენტშია მითითებული: შესაბამისად, 250 000, 800 და 1900. მოსკოვს სურდა, უკრაინული რაკეტების ფრენის დიაპაზონი 40 კმ-მდე შეეზღუდა.

შეთანხმების გარანტორები უნდა ყოფილიყვნენ უცხო ქვეყნები, როგორიცაა აშშ, დიდი ბრიტანეთი, ჩინეთი, საფრანგეთი - და თავად რუსეთი (მოსკოვმა ასევე შესთავაზა ბელარუსიის დამატება, კიევმა - თურქეთის). მათ ევალებოდათ უკრაინის ნეიტრალიტეტის უზრუნველყოფა. ამისათვის მათ უნდა შეეწყვიტათ უკრაინის მუდმივ ნეიტრალიტეტთან შეუთავსებელი საერთაშორისო ხელშეკრულებები და შეთანხმებები, მათ შორის სამხედრო დახმარების შესახებ ორმხრივი შეთანხმებები.

მაგრამ კითხვა, რა მოხდებოდა ხელშეკრულების დარღვევის შემთხვევაში, ღია რჩებოდა. მოსკოვმა დაჟინებით მოითხოვა რეაგირების ზომების კოორდინაციის აუცილებლობა. სინამდვილეში, ეს ნიშნავდა, რომ რუსეთის მხრიდან განმეორებითი აგრესიის შემთხვევაში, უკრაინა დაუცველი იქნებოდა, რადგან გარანტორები ვერ შეათანხმებდნენ ერთობლივ ქმედებებს. უკრაინის დელეგაციამ გარანტორ ქვეყნებს შესთავაზა, ჩაეკეტათ მისი საჰაერო სივრცე, შეექმნათ ფრენისთვის აკრძალული ზონა და უზრუნველეყოთ იარაღით. რუსეთი ასეთ პირობებს არ დათანხმებია.

ამავდროულად, ყირიმის ნახევარკუნძული, მიუხედავად იმისა, რომ რჩებოდა რუსეთის კონტროლის ქვეშ, არ იქნა აღიარებული ნეიტრალურად, ანუ მოსკოვს შეეძლო ჯარების და საზღვაო ფლოტის იქ შენარჩუნება.

ასეთი სამშვიდობო ხელშეკრულება „უკრაინას დატოვებდა რუსეთის წყალობაზე დამოკიდებულს მომავალში მორიგი შეჭრის შემთხვევაში“, - თქვა დიდი ბრიტანეთის კონფლიქტების კვლევის ცენტრის დირექტორმა კეირ ჯაილსმა. წარსულში მოსკოვმა არაერთხელ გამოიყენა სამშვიდობო ხელშეკრულებები და ცეცხლის შეწყვეტა საქართველოსთან, სირიასთან და უკრაინასთან საკუთარი ინტერესებისთვის, – დასძენს ის.

პუტინის ერთ-ერთი ყველაზე შემაშფოთებელი თვისება თვალის დაუხამხამებლად ტყუილების მოტყუების უნარია, – განუცხადა Bloomberg-ს ევროპელმა ოფიციალურმა პირმა, რომელიც მონაწილეობდა ათეულობით შეხვედრაში რუსეთის პრეზიდენტთან ათწლეულზე მეტი ხნის განმავლობაში.

WSJ-ის მიერ გაანალიზებული დოკუმენტი ასევე უარყოფს პუტინის სიტყვებს, თითქოს სამშვიდობო შეთანხმებები 2022 წლის გაზაფხულზე იქნა მიღწეული და ხელი მოეწერა შეთანხმების პროექტს.

გარდა უთანხმოებებისა ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა უკრაინის შეიარაღებული ძალების ზომა და გარანტიები ხელშეკრულების დარღვევის შემთხვევაში, კიევი ასევე არ დათანხმდა მოსკოვის მოთხოვნას, რომ რუსული ენა უკრაინულის თანაბრად გამოეყენებინათ სამთავრობო ჩანაწერებში და სასამართლოებში. უკრაინულმა დელეგაციამ ტექსტში ხაზი გადაუსვა მოსკოვის მოთხოვნის განხილვას, გაიწვიოს პირობა, რომ ხელშეკრულება დაექვემდებარება სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს იურისდიქციას, რომელიც იძიებს ომის დანაშაულებებს. ასევე მხარეები არ სეთანხმებულან ერთმანეთის მიმართ ყველა სანქციის მოხსნაზე.