"ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების" ინსტიტუტმა (TDI) შეისწავლა საქართველოში ბინადრობის ნებართვის გაცემის პრაქტიკა და აღნიშნავს, რომ მიდგომა კვლავ პრობლემური რჩება: ძირითადი გამოწვევაა ბინადრობის ნებართვის გაცემაზე დაუსაბუთებელი უარის გამოცხადების პრაქტიკა, რასაც საფუძვლად, თითქმის ყველა შემთხვევაში, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ გაცემული უარყოფითი დასკვნა უდევს.

ორგანიზაციამ ბინადრობის ნებართვის მიღების თაობაზე სახელმწიფოსთვის მიმართვიანობასთან დაკავშირებით საჯარო ინფორმაცია სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოდან გამოითხოვა. კერძოდ, ითხოვდა მონაცემებს ბინადრობის ნებართვის გაცემის მოთხოვნით შესული განცხადებების, დაკმაყოფილებული განცხადებებისა და განცხადების დაკმაყოფილებაზე სახელმწიფოს მხრიდან გაცემული უარის რაოდენობის შესახებ, შესაბამისი მოქალაქეობის მითითებით და მიუთითებს, რომ უწყებამ არასრულყოფილი ინფორმაცია მიაწოდა.

ხოლო მიწოდებული ინფორმაციის მიხედვით, 2022 წლის განმავლობაში სულ ბინადრობის ნებართვის 27,909 განცხადებაზე იქნა გადაწყვეტილება მიღებული:

• დაკმაყოფილდა 23,426 და უარყოფილ იქნა 4,483 განცხადება.
• განცხადებების ყველაზე დიდი წილი სასწავლო ბინადრობის ნებართვებზე მოდის (სულ, 10,650 ერთეული). უარყოფითი გადაწყვეტილება ყველაზე იშვიათად სასწავლო ბინადრობის ნებართვის მოთხოვნის განცხადებებზე მიიღება (კერძოდ, სულ წარდგენილ 10 650 განცხადებაზე მიღებული იქნა 256 უარყოფითი გადაწყვეტილება (2,4%)).
• არდაკმაყოფილების ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი შეინიშნება შრომითი ბინადრობის ნებართვის განცხადებებზე. კერძოდ, ამ კატეგორიის ნებართვის მისაღებად წარდგენილი 6,850 განცხადების, დაახლოებით, (2,216 ერთეული) არ დაკმაყოფილდა.

„აღსანიშნავია, რომ 2022 წლის განმავლობაში ბინადრობის ნებართვის განცხადებებზე სახელმწიფოს მიერ მიღებული 4,483 უარყოფითი გადაწყვეტილების აბსოლუტური უმრავლესობა (კერძოდ, 4,441 შემთხვევა), სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ წარდგენილ დასკვნას დაეყრდნო. ამასთან, სააგენტოდან გვეცნობა, რომ არ ფიქსირდება არცერთი შემთხვევა, როცა, უსაფრთხოების სამსახურის მიერ მომზადებული უარყოფითი დასკვნის მიუხედავად, სააგენტომ უცხო ქვეყნის მოქალაქისთვის ბინადრობის ნებართვის გაცემაზე დადებითი გადაწყვეტილება მიიღო.54 შესაბამისად, მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დასკვნა არ არის სავალდებულო და ის სარეკომენდაციო ხასიათს ატარებს, ამგვარი დასკვნის არსებობის შემთხვევაში, სააგენტო მაინც უპირობოდ ამბობს უარს განცხადების დაკმაყოფილებაზე“,– ნათქვამია კვლევაში.

TDI წლების განმავლობაში სწავლობს სახელმწიფო პოლიტიკას მიგრანტების, განსაკუთრებით კი აფრიკისა და აზიის ქვეყნების წარმომადგენლების მიმართ და როგორც მიუთითებს, „სახელმწიფო პოლიტიკის ანალიზი აჩვენებს, რომ განსაკუთრებით 2015 წლიდან ხელისუფლებას აქვს შერჩევითი და დისკრიმინაციული დამოკიდებულება ამ ქვეყნების წარმომადგენლებისთვის ბინადრობის ნებართვების გაცემაზე, რაც, შესაძლოა, სისტემურ რასიზმზეც მიანიშნებდეს“:

• 2012-2017 წლის ოფიციალური სტატისტიკური მონაცემები ადასტურებდა, ყველაზე ხშირად, ბინადრობის ნებართვის მიღებაზე საქართველოში უარს იღებდნენ წარმოშობით ნიგერიელი, კამერუნელი, ეგვიპტელი, ინდოელი, ბანგლადეშელი და პაკისტანელი განმცხადებლები. უარი, უმეტეს შემთხვევაში, ეფუძნებოდა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უარყოფით დასკვნას. შედარებისთვის, ამავე პერიოდში ბინადრობის ნებართვის მიღებაზე უარი ეთქვა ნიგერიელ განმცხადებელთა 26%-ს, ეგვიპტელების – 37%-ს, ხოლო რუსებისა – 6.2%-ს.

ორგანიზაცია აღნიშნავს, რომ მიუხედავად არაერთი მცდელობისა, სახელმწიფო უწყებისგან ვერ მიიღო ინფორმაცია იმის ესახებ, თუ რომელი ქვეყნის მოქალაქეებს ეთქვათ უარი ბინადრობის მოწმობაზე. თუმცა, TDI მუდმივად იკვლევს და აკვირდება საქართველოში მცხოვრები მიგრანტების უფლებრივ მდგომარეობას. აფრიკისა და აზიის ქვეყნების წარმომადგენლები აღნიშნავენ, რომ მათ მიმართ სახელმწიფოს პოლიტიკა კვლავ დისკრიმინაციულია და ისინი ხშირად დაუსაბუთებელ უარს იღებენ ბინადრობის ნებართვაზე. მათ შორის არიან უცხოელი სტუდენტებიც, რომლებსაც დაბრკოლება ექმნებათ სწავლის გაგრძელებაში.

TDI-მ შეძლო შედარებით დეტალური ინფორმაციის მოპოვება რუსეთის, ბელარუსის და უკრაინის მოქალაქეების ბინადრობის ნებართვების შესახებ. საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მიერ მიწოდებული სტატისტიკა საყურადღებოა:

• 2022 წლის 24 თებერვლიდან 2023 წლის 11 აპრილამდე რუსეთის ფედერაციის მოქალაქეებმა ბინადრობის ნებართვის მოთხოვნით სულ 10,304 განცხადება წარადგინეს, რომელთა 32,5% (3,340), სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ინტერესებზე მითითებით, არ დაკმაყოფილდა მაშინ, როდესაც ნახევარზე მეტი, 56% (5,759) დაკმაყოფილდა. დანარჩენი 11,5% განხილვის პროცესშია ან მათზე წარმოება შეჩერებულია.
• დაკმაყოფილებული განცხადებების 28% (1590) ეხებოდა მუდმივი ცხოვრების ნებართვას საქართველოს მოქალაქეების ოჯახის წევრების ან იმ პირებისთვის, რომლებიც საქართველოში 10 წლის განმავლობაში ცხოვრობენ; 10% საქართველოს ყოფილი მოქალაქეების მიერ იყო წარდგენილი. სასწავლო, მოკლევადიანი და შრომითი ბინადრობის ნებართვების რაოდენობა დაკმაყოფილებული განცხადებების 45%-ს შეადგენს, ოჯახის გაერთიანების მიზნით გაცემული ნებართვების რაოდენობა – 15%-ს, საინვესტიციო ნებართვების რაოდენობა – 1,5%-ს, ხოლო სხვა ტიპის ბინადრობის ნებართვების რაოდენობა – 0,5%-ს.
• 2022 წლის 24 თებერვლიდან 2023 წლის 11 აპრილამდე რუსეთის ფედერაციის მოქალაქეებმა ბინადრობის ნებართვის მოთხოვნით წარადგინეს სულ 10,304 განცხადება, რომელთა 32,5%(3,340), სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ინტერესებზე მითითებით, არ დაკმაყოფილდა,ხოლო ნახევარზე მეტი – 56% (5,759) დაკმაყოფილდა. 2021 წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით, რუსეთის მოქალაქეების მიმართვიანობა 54%-ით, ხოლო დაკმაყოფილების მაჩვენებელი 25%-ით გაიზარდა. იმავე პერიოდში ბინადრობის ნებართვის მოთხოვნით უკრაინის მოქალაქეებმა წარადგინეს 943 განცხადება, რომელთა 5% სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ინტერესებზე მითითებით, არ დაკმაყოფილდა, ხოლო 85% დაკმაყოფილდა.1925 განცხადება წარადგინეს ბელარუსის მოქალაქეებმა. მათი 28% (543), სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ინტერესებზე მითითებით არ დაკმაყოფილდა, ხოლო 61% (1167) დაკმაყოფილდა.

წლების მიხედვით, საქართველოში ბინადრობის ნებართვებთან დაკავშირებით რუსეთის მოქალაქეების მიმართვიანობისა და დაკმაყოფილების დინამიკის გაანალიზების შემდეგ ორგანიზაცია ანიშნავს, რომ ეს მაჩვენებელი წინა წლებთან შედარებით მნიშვნელოვნად იზრდება:

• 2021 წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით მიმართვიანობა 54%-ით გაიზარდა, ხოლო დაკმაყოფილების მაჩვენებელი – 25%-ით. მატება კიდევ უფრო თვალსაჩინოა 2019 და 2020 წლებთან შედარებით. კერძოდ, 2019 წლის შესაბამის პერიოდთან (მარტი-ივლისი) შედარებით, 2022 წელს 1321-ით (+185%) მეტმა რუსეთის მოქალაქემ მიმართა სააგენტოს ბინადრობის ნებართვის მისაღებად, ხოლო დაკმაყოფილებულმა განცხადებებმა, 2019 წელთან შედარებით, 972-ით მეტი (+155%) 1598 შეადგინა.

„ანალიზი რუსეთის მოქალაქეებისთვის მიცემული ბინადრობის ნებართვების კატეგორიების და წლების მიხედვით აჩვენებს, რომ 2022 წელს, წინა წელთან შედარებით, შემცირდა მხოლოდ მუდმივი ცხოვრებისთვის გაცემული ბინადრობის ნებართვების მაჩვენებელი, ხოლო სხვა თითქმის ყველა კატეგორიაში გაზრდილია დაკმაყოფილების მაჩვენებელი, მათ შორის, მოკლევადიანი ბინადრობის, ოჯახის გაერთიანების, სასწავლო და შრომითი ბინადრობის კატეგორიებში. ყველაზე დიდი ზრდა, გასულ წელთან შედარებით, შრომით ბინადრობასა (+173%) და მოკლევადიან ბინადრობაში (+157%) დაფიქსირდა“,– აღნიშნავს ორგანიზაცია.

• იმავე პერიოდში ბინადრობის ნებართვის მოთხოვნით უკრაინის მოქალაქეების მიერ მხოლოდ 943 განცხადება იქნა წარდგენილი, რომელთა 5%, სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ინტერესებზე მითითებით, არ დაკმაყოფილდა, ხოლო 85% დაკმაყოფილდა.
• 1925 განცხადება წარადგინეს ბელარუსის მოქალაქეებმა. მათი 28% (543), სახელმწიფო უსაფრთხოების დაცვის ინტერესებზე მითითებით, არ დაკმაყოფილდა, ხოლო 61% (1167) დაკმაყოფილდა.